Znaki ostrzegawcze ADR - transportowanie towarów niebezpiecznych

• Autor: Grzegorz

Wszelkie normy i przepisy dotyczące drogowego transportowania towarów niebezpiecznych określa Umowa Europejska ADR (fr. L’ Accord européen relatif au transport international des marchandises Dangereuses par Route; ang. The European Agreement concerning the International Carriage of Dangerous Goods by Road). Transportowe znaki ostrzegawcze zgodne z tą umową określa się w skrócie mianem znaków ostrzegawczych ADR.

Od 2003 roku każde przedsiębiorstwo związane z transportem drogowym towarów niebezpiecznych (przewoźnik, firma odbierająca i wysyłająca towary niebezpieczne) zobowiązane jest do współpracy z doradcą ds. bezpieczeństwa („doradcą ADR”), którego zadaniem jest m.in.  pomoc w realizacji wymagań nałożonych przez konwencję oraz wprowadzanie odpowiednich procedur i instrukcji bezpieczeństwa. Umowa ADR jest nowelizowana co dwa lata w roku nieparzystym.

W Polsce przewóz materiałów niebezpiecznych dozwolony jest wyłącznie przez wykwalifikowane osoby, które ukończyły 21 lat, spełniają wymagania ustawy o transporcie drogowym oraz ustawy o ruchu drogowym, a także ukończyły odpowiedni kurs ADR oraz zdały z wynikiem pozytywnym egzamin końcowy.

Oznakowanie pojazdów przewożących materiały niebezpieczne

Pojazdy przewożące towary niebezpieczne powinny być oznakowane tablicami ADR. Pojazdy przewożące materiały niebezpieczne w cysternach lub luzem powinny zawierać dodatkowo tablice z numerami rozpoznawczymi zagrożenia.

Za materiały niebezpieczne uznaje się wszystkie materiały czy towary, których przewóz jest zabroniony lub dopuszczony tylko na ściśle określonych zasadach, dokładnie opisanych w załącznikach do umowy ADR. Umowa ADR dzieli towary niebezpieczne na 13 klas:
1. Materiały i przedmioty wybuchowe
2. Materiały w stanie gazowym
3. Materiały ciekłe zapalne
4.1 Materiały stałe zapalne, materiały samoreaktywne oraz materiały wybuchowe stałe odczulone
4.2 Materiały samozapalne
4.3 Materiały wytwarzające w zetknięciu z wodą gazy zapalne
5.1 Materiały utleniające
5.2 Nadtlenki organiczne
6.1 Materiały trujące
6.2 Materiały zakaźne
7. Materiały promieniotwórcze
8. Materiały żrące
9. Różne materiały i przedmioty niebezpieczne

Tabliczki ADR - oznaczenia ładunków niebezpiecznych

Tabliczka ADR ma formę pomarańczowego prostokąta z czarną obwódką. Na tablicy znajdują się dwie liczby wyrażone w formie ułamka zwykłego: 

• w liczniku znajduje się numer rozpoznawczy niebezpieczeństwa (zagrożenia) HIN (dwie lub trzy cyfry)
• w mianowniku znajduje się numer rozpoznawczy materiału UN (cztery cyfry)

Jednostka transportowa, czyli pojazd samochodowy bez przyczepy lub zespół pojazdów składający się z pojazdu samochodowego i przyczepy (naczepy), przewożąca towary niebezpieczne, powinna być oznakowana z przodu i z tyłu prostokątnymi tablicami barwy pomarańczowej o wymiarach 40 x 30 cm. Szerokość czarnej nie odblaskowej ramki 1,5 cm. W przypadkach uzasadnionych małymi wymiarami pojazdu lub jego konstrukcją, dopuszcza się stosowanie tablic o wymiarach 30 x 12 c.m.
 

Znaczenie numerów rozpoznawczych niebezpieczeństwa (zagrożenia) HIN 

2 emisja gazu spowodowana ciśnieniem lub reakcją chemiczną
3 zapalność materiałów ciekłych (par) i gazów lub materiał ciekły samonagrzewający się
4 zapalność materiałów stałych lub materiał stały samonagrzewający się
5 działanie utleniające (wzmagające palenie)
6 działanie trujące lub zakaźne
7 działanie promieniotwórcze
8 działanie żrące
9 zagrożenie samorzutną i gwałtowną reakcją
0 brak dodatkowego zagrożenia

UWAGA: Cyfra podwójna (np. 66 zamiast 6) wskazuje na nasilenie opisanego przez nią zagrożenia. Jeżeli zagrożenie właściwe dla danego materiału może być wystarczająco określone jedną cyfrą, to po takiej cyfrze podaje się zero (np. 60). Znak X przed numerem niebezpieczeństwa wskazuje na całkowity zakaz kontaktu danego materiału z wodą, ze względu na silne reakcje (np. X6). 

Numer UN

Numer UN to numer rozpoznawczy materiału niebezpiecznego, który składa się z czterech cyfr. Odnosi się on  do konkretnych materiałów takich jak: benzyna, olej napędowy, amoniak itd. Lista numerów UN jest bardzo długa. Znajdziemy ją np. tutaj https://info-car.pl/new/adr/klasy-towarow-niebezpiecznych

Znaki ostrzegawcze ADR 

Znaki ostrzegawcze ADR to przede wszystkim uniwersalne piktogramy wpisane w kwadrat (przechylony, stojący na jednym z kątów), czasem opisane dodatkowo symbolami numerycznymi oraz znaki zawierające numery. Załącznik A do umowy ADR określa m.in. ogólne i szczegółowe warunki pakowania towarów niebezpiecznych, wymagania w zakresie oznakowania towarów, opakowań i pojazdów przewożących towary niebezpieczne oraz warunki badań technicznych opakowań. Opisano w nim także warunki przewozu ładunku w sztukach przesyłki, kontenerach oraz cysternach. W załączniku sformułowano też zakazy jednoczesnego transportowania niektórych towarów w tym samym pojeździe. Zgodnie z przepisami tego załącznika każdy przewożony materiał musi być opatrzony ściśle określonymi znakami ostrzegawczymi ADR, a każdy pojazd przewożący substancje niebezpieczne powinien być oznaczony odpowiednią tabliczką ADR.

Podsumowanie

Stosowanie znaków ostrzegawczych i tabliczek ADR przez przewoźników ma zagwarantować maksymalne bezpieczeństwo samych ładunków, a także kierowców je przewożących, innych uczestników ruchu drogowego oraz odbiorców materiałów niebezpiecznych.
W przygotowaniu tekstu pomógł Techem SA  - firma od lat zajmująca się produkcją i dystrybucją artykułów BHP, z ofertą znaków ostrzegawczych ADR można zapoznać się pod adresem: https://sklep.techemznaki.pl/znaki-ostrzegawcze-adr